เป็นนกกินแมลง ขนาดเล็ก ยาวประมาณ 25 เซนติเมตร ส่วนบนลำตัวสีดำ ส่วนล่างตั้งแต่หน้าอกลงไปสีขาวหม่น ปีกมีลาย พาดสีขาว ใต้หางสีขาว ตัวเมียสีชัดกว่าตัวผู้ ส่วนที่เป็นสีดำในตัวผู้ จะเป็นสีเทาแก่ในตัวเมีย มักอยู่เป็นคู่หรือกลุ่มเล็ก ๆ หากินแมลงตามพุ่มไม้ เรือกสวน ไร่นา บางทีก็โฉบจับแมลงกลางอากาศ มักแผ่หางกระดกขึ้นลง ร้องเสียงสูง ๆ ต่ำ ฟังไพเราะ ทำรังตามโพรงไม้ที่ไม่สูงนัก วางไข่ครั้งละ 3 - 6 ฟอง ผลัดกันกกไข่ ฟักไข่นานประมาณ 12 วัน อายุ 15 วัน เริ่มหัดบิน เป็นนกที่หวงถิ่นที่อยู่มาก พบทั่วไปในทุกภาคแม้ในเมืองใหญ่ ๆ

นกกางเขนในไทย มี 2 ชนิด คือ นกกางเขนบ้าน และนกกางเขนดง แตกต่างกันที่ขนาด และสีเล็กน้อย โดยทั่วไปมักเรียกนกกางเขนบ้านว่า นกกางเขน